INSECTEN- EN TEKENBETEN

Insecten, teken en ander bijtend/stekend ongedierte zijn vervelend; niemand zal het tegendeel beweren. Niet alleen kunnen ze je armen en benen als maaltijd gebruiken, ze kunnen ook een aantal ernstige ziekten bij je achterlaten – waarvan malaria er slechts één is. Voor veel van de ziekten die Insecten, teken en ander ongedierte kunnen verspreiden, zijn er nog geen vaccins die bescherming bieden en de enige voorzorgsmaatregel is beten/steken proberen te voorkomen. Zorg dus dat je weet wat de risico’s kunnen zijn en hoe je je kunt beschermen.



Reizen in het buitenland?

Reisinformatie verkrijgen

Insecten die bijten/steken

Muggen

Sommige muggensoorten steken overdag (van zonsopgang tot zonsondergang) – ook de soorten die dengue of gele koorts kunnen verspreiden. Andere steken ’s nachts (van zonsondergang tot zonsopgang) – deze soorten kunnen ziekten als malaria en Japanse encefalitis overbrengen.

Vrouwelijke muggen steken ons om zich met ons bloed te voeden. Ze worden onder andere aangetrokken door de koolstofdioxide die we uitademen, door onze warmte, geur en beweging. De steek van een mug is niet pijnlijk, we merken pas de reactie van ons lichaam op het speeksel van de mug, een jeukende bult. De ene persoon reageert heftiger dan de andere.

Teken

Teken kunnen tekenencefalitis, de ziekte van Lyme en andere ziekten overbrengen. Ze leven gewoonlijk in weiden en gebieden met hoog gras in de buurt van bosgronden. Teken kruipen over kleren of huid tot ze een plekje vinden om zich vast te hechten – vaak in een huidplooi of aan de rand van je ondergoed. De beet van een teek voel je niet door de verdovende stoffen in haar speeksel – regelmatig je lichaam nakijken op teken en ze zo snel mogelijk verwijderen, is dus belangrijk. Ze kunnen daar dagenlang blijven en zich met je bloed voeden. Een beet kan een rode, jeukende en ontstoken plek achterlaten, vooral als de monddelen van de teek zijn blijven zitten. Maar een teek kan ook volledig onopgemerkt blijven.

Vliegen en andere insecten

Het is ook mogelijk om bepaalde ziekten door vliegen en andere insecten te krijgen, al zijn deze minder bekend:

  • Zwarte vliegen kunnen rivierblindheid veroorzaken
    Deze vliegen leven meestal in de buurt van snelstromend water en steken overdag. De steek zelf kan een rode, jeukende uitslag geven. Bij reizigers wordt rivierblindheid zelden gezien.

  • Zandvliegen kunnen leishmaniasis veroorzaken
    Deze vliegen leven vaak in bossen, spleten in stenen of lemen muurtjes, termietenhopen of dierenholen en bij zand, en steken overdag. De steek veroorzaakt meestal veel jeuk.

  • Tseetseevliegen kunnen slaapziekte veroorzaken
    Deze vliegen leven in de dichte graslanden in Afrika ten zuiden van de Sahara, steken overdag en worden aangetrokken door donkere kleuren (met name blauw en zwart). De steek is vaak heel pijnlijk. Het advies is om bij een safari ramen dicht te houden. De Tseetseevlieg wordt door de warme, vaak donkere auto, aangetrokken.
    o Andere insecten als vlooien, bedwantsen, luizen en mijten kunnen ook ziekten verspreiden.
    Pas hier ook voor op!

Rivierblindheid

Rivierblindheid is de voornaamste oorzaak van blindheid ter wereld. Het wordt veroorzaakt door de parasitaire worm Onchocerca volvulus, die in het water leeft en tot wel 14 jaar in het menselijk lichaam kan overleven.

Zand

Leishmaniasis is een parasitaire infectieziekte met als mogelijk gevolg huid en slijmvlieszweren en mogelijke aantasting van inwendige organen.

Tseetsee

Slaapziekte is een parasitaire infectieziekte met als gevolg huidzweren, opgezwollen klieren, koorts, hoofdpijn en extreme vermoeidheid. Als de parasiet zich verspreid naar de hersenen, kan – als behandeling uitblijft – dit een coma veroorzaken. Bij reizigers wordt slaapziekte niet frequent gezien.

Lyme

De ziekte van Lyme is een bacteriële infectie die onder andere een rode uitslag kan geven op de plek van de beet, koortsachtige symptomen, spier- en gewrichtspijn of verlammingsverschijnselen van aangezichtsspieren kan veroorzaken, zelfs jaren later.

Bescherming tegen beten/steken

Ga problemen uit de weg

  • Bescherm je goed als je de bossen, oerwouden en moerassen ingaat, gebruik lange kleding en insectenrepellent.

  • Vermijd zo mogelijk om naar buiten te gaan rond de tijden van de dag waarop je de meeste kans loopt om gebeten/gestoken te worden

Draag gepaste kleding

  • Draag loszittende kleren (insecten kunnen door strakke kleren heen komen), lange mouwen en een broek, en draag altijd schoenen wanneer je buiten bent

  • Als je naar een malariagebied gaat, vergeet dan niet om je ’s nachts te bedekken of onder een geïmpregneerd muggennet te slapen.

  • Stop je broek in je sokken in het bos en tijdens een safari

  • Je kunt speciaal geïmpregneerde kleding kopen die beschermt tegen insecten en teken.

  • Vermijd donkerblauwe en zwarte kleren in delen van Afrika waar tseetseevliegen voorkomen

Kies het juiste insectwerende middel

  • Er bestaan verschillende soorten en formules van insectwerende middelen – overleg met je arts of apotheker welk middel goed voor je is

  • Als je zwanger bent of borstvoeding geeft, of als je een insectwerend middel bij een baby of jong kind (< 2 jaar) gebruikt, controleer dan het etiket en raadpleeg je arts of apotheker als je advies nodig hebt. Smeer bij baby’s en kleine kinderen de ruimte om de mond en de handjes niet in.

Gebruik insectwerende middelen op de juiste wijze

  • Volg de handleiding nauwlettend

  • Breng het middel aan op blootgestelde huid, maar niet op sneden en beschadigde of geïrriteerde huid

  • Spuit het niet rechtstreeks op je gezicht – breng de crème, lotion of spray aan op je handen en wrijf deze daarna over je gezicht, maar vermijd ogen, neus en mond

  • Breng het middel regelmatig opnieuw aan, met name na het zwemmen en op warme, vochtige plaatsen waar je veel zweet

  • Slik het niet in en was je handen na het aanbrengen

  • Als je een zonnebrandcrème gebruikt, breng die dan een half uur vóór het insectwerende middel aan (gebruik liever geen zonnebrandcrème waarin een insectwerend middel zit)

  • Was het insectwerend middel eraf met water en zeep wanneer je het niet meer nodig hebt
    Rust je kamer uit met de juiste benodigdheden

  • Verblijf zo mogelijk in een kamer met horren voor de ramen of een airconditioning met gesloten ramen

  • Een afscherming van gaas op deuren en ramen helpt ook

  • Als je geen airconditioning of afscherming hebt, zorg dan dat je onder een muggennet slaapt, behandeld met een insectwerend middel (dit geldt ook voor baby’s in de wieg).o De meeste muggennetten die in België verkocht worden, zijn vooraf behandeld met permethrine (insectendodend middel)

  • Controleer of er geen gaten in het muggennet zitten

  • In de kamer kun je apparaatjes voor in het stopcontact gebruiken die een insectdodende walm afgeven

  • Als je buiten bent, kun je insectenspiralen branden

Dingen die je moet vermijden

Volgens de experts bestaat er geen bewijs dat je door elektronische ‘zoemers’, badoliën, essentiële oliën, homeopathische middelen, roken, vitaminetabletten, biergistextract of knoflook eten kunt voorkomen dat je gebeten/gestoken wordt door insecten of ander ongedierte.

Outdoor

Bijvoorbeeld, als je naar een malariagebied gaat, probeer dan ’s nacht binnen te blijven. Malariamuggen zijn vooral actief na zonsondergang.

Net

Muggennetten kun je kopen bij je gezondheidsdienst, reiskliniek, vaccinatiecentrum of buitensportzaak

Gaten

Neem een reparatieset of ducktape mee in het geval er gaten in het net zitten.

Adapter

Volg de gebruiksinstructies nauwkeurig op en neem maatregelen om inademing te voorkomen. Vergeet niet een adapter mee te nemen zodat je er zeker van bent dat je het stopcontact kunt gebruiken.

Behandeling na beet/steek

Behandel de beten/steken

  • Hou het gestoken gebied schoon en droog en probeer, om een infectie te voorkomen, niet te krabben

  • Breng een koud kompres aan om de pijn of jeuk te verlichten

  • Ga naar een arts als de beet/steek geïnfecteerd raakt

  • Als je in het verleden een ernstige allergische reactie op insectenbeten/-steken gehad hebt, bezoek dan voor de reis je huisarts. Wellicht moet je speciale medicatie meenemen Verwijder teken

  • Als je merkt dat er een teek op je huid zit, verwijder hem dan voorzichtig

  • Gebruik een tangetje of een speciale tekenverwijderaar om hem vlak bij de huid beet te pakken en hem er langzaamaan uit te trekken

  • Pas op dat je zijn lijf niet plet en daarmee zijn maaginhoud leeg knijpt

Raadpleeg voor meer informatie uw arts of een reiskliniek.